Kruiswegstaties

Introductie Kruiswegstaties

Kruiswegstaties laten de weg zien die Jezus Christus is gegaan. Ze verbeelden zijn lijden, sterven en een enkele keer ook zijn opstanding.

In de loop der jaren zijn heen diverse soorten kruiswegen ontstaan verschillend weergegeven door kunstenaars.

De kruisweg laat de strijd tussen goed en kwaad zien. Aan de ene kant het onrecht, het verraad, de spot, de vernedering en de onverschilligheid, aan de andere kant de onvoorwaardelijk trouw, naastenliefde, medelijden en de onmacht van mensen die liefhebben. De kruisweg is het verhaal over liefde, lijden, verraad, vriendschap, haat, dromen, vrijheid, eenzaamheid, waken, angst, woede en verzoening. Een verhaal dat zich in ieders leven afspeelt. Ieder menselijk gegeven is in de kruisweg terug te vinden. De kruisweg neemt ons mee voorbij de onmacht en ontreddering, namelijk naar het verhaal van de liefde. Liefde die het laatste woord heeft.

Het is goed om de weg van Jezus steeds weer te gedenken. Dat was de reden waarom er ooit kruiswegstaties zijn gemaakt. Zodat mensen in staat werden gesteld zich in te leven in het verhaal van Jezus maar ook het lijden in de wereld van nu met andere ogen te bekijken, namelijk die van medelijden en mededogen.

De kruisweg is niet voorbehouden aan de tijd rondom Pasen. Omdat het elke dag van belang is om ons te realiseren dat God mens is geworden. Jezus is de weg van God gegaan en heeft die ons willen voorleven. Vanaf het begin heeft Jezus tegenwerking ervaren, dat is de rode lijn in zijn leven. Maar Jezus bleef trouw aan zijn roeping om te kiezen voor de weg van liefde, zelfs tot de dood erop volgde.

Twee gezichten van het leven

De serie “Twee gezichten van het leven” bestaat uit de panelen: Gebrokenheid en Heelwording, Aantasting en Leven opnieuw en Godverlatenheid.

Techniek: hout, olieverf en spiegelglas

Licht en donker, vreugde en verdriet, leven en dood, ieder mens heeft er vroeg of laat mee te maken. ‘Twee gezichten van het leven’ verbeeldt die dubbelheid van het bestaan: Dit thema is in al haar facetten terug te vinden in het liturgisch of kerkelijk jaar. Het grootste contrast vindt plaats in de tijd rondom Pasen. Het lijden en sterven van Christus confronteert ons met de vraag naar het lijden in onze wereld. Naar het lijden van mensen ver weg maar ook heel dichtbij, misschien wel onszelf. Het kruis van Golgotha wordt nog steeds herhaald, waardoor velen zich met dat kruis kunnen identificeren.

Het feest van Pasen laat naast het lijden ook de opstanding zien. Het kruis heeft niet het laatste woord. Opstanding is een nieuw begin.

Op de panelen van lijden en diepe duisternis gaan kruis en gekruisigde in elkaar over; ze gaan in elkaar op, en vormen zo één geheel. Het kruis is de gekruisigde, en de gekruisigde is het kruis. De lijdende figuur is weergegeven met een afhangend hoofd. Dit beeld zou de naam Goede Vrijdag kunnen dragen: de diepe verlatenheid en doodsnood van Jezus staan centraal.

Op het paneel van licht en vreugde is een figuur te zien die uit het duister, uit de gebrokenheid aan het Licht komt. Jezus Christus is opgestaan; het diepste donker heeft niet het laatste woord. Hoewel de mensfiguur ook hier in een kruisvorm is verbeeld, draagt deze mens het hoofd geheven. Hiermee heb ik willen verbeelden hoe kwetsbaar en broos het leven en het menselijk geluk is.

Rondom de kruisfiguur op beide panelen is een cirkel te zien, al dan niet onderbroken. Een cirkel van ontferming, die verwijst naar de belofte die God aan zijn volk Israël deed. Deze belofte ligt vervat in de naam van God: JHWH, ‘Ik zal er zijn’. In de liturgie van de kerk komt deze belofte tot uitdrukking in de bemoediging:

‘Onze hulp is in de naam van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft,
die trouw blijft tot in eeuwigheid, en niet in de steek laat het werk dat Zijn hand aan ons

Godverlatenheid

Geïnspireerd op de tekst van Mattheus 27;45-46, 50-52.
Techniek: hout, kranten papier, verf

45 Rond het middaguur viel er duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. 46 Aan het einde daarvan, in het negende uur, gaf Jezus een schreeuw en riep luid: ‘Eli, Eli, lema sabachtani?’ Dat wil zeggen: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ 50 Nog eens schreeuwde Jezus het uit, toen gaf hij de geest. 51 Op dat moment scheurde in de tempel het voorhangsel van boven tot onder in tweeën, en de aarde beefde en de rotsen spleten. 52

Zowel het kruis, de gekruisigde als ook de cirkel van ontferming zijn gebarsten. Dit verwijst naar de doodsnood van Jezus aan het kruis en zijn schreeuw tot God.

Kruisweg

Van de gemeente/parochie Open Hof in Ommoord kreeg ik de opdracht om 14 eigentijdse kruiswegstaties te maken in de stijl van mijn eigentijdse iconen. Het was hun wens om een moderne kruisweg te maken, die aansluit bij de beleving van de mensen van nu. Bij het geven van deze opdracht weken zij af van de klassieke 14 staties die het meest gebruikelijk zijn na 1741 in de RKK. De keuze die door hen is gemaakt is meer in de lijn van de traditie van de Oosters orthodoxe kerk. Daar zien we over het algemeen een breder palet aan staties die allemaal gebaseerd zijn op evangelieverhalen.

Eigentijdse kruisweg in 14 iconen:

Palmzondag
De voeten van Jezus gezalfd
De voetwassing door Jezus
De instelling van het Avondmaal/ eucharistie/maaltijd van de Heer
Gethsemané / Hof van Olijven
Judas groet Jezus met een kus
Petrus verloochent Jezus driemaal
Jezus voor Pilatus
Kruisdraging
Kruisiging
Het sterven van Jezus
Piéta
Graflegging
Pasen, de ontmoeting met Maria van Magdala

Het maken van de kruiswegstaties ligt voor mij in het verlengde van het maken van de moderne iconen. Evenals de symboliek en het kleurgebruik vormt de kruisweg één geheel met de eerder gemaakte iconen. Deze moderne kruiswegstaties zijn niet bedoeld om ze te aanbidden, maar willen ruimte scheppen voor verstilling, gebed en meditatie om daarin het mysterie en de mystiek van het christelijk geloof te ervaren.

De kruisweg wil Jezus, het goddelijke licht, verbeelden en present stellen. De kruisweg wil het verlangen wekken naar het oerbeeld waar de afzonderlijke icoon naar verwijst. Ons bij het verhaal van Jezus’ liefde betrekken. Ons helpen om stil te staan bij het lijden, de weg die Jezus is gegaan, maar ook breder wijzen naar het lijden dat er is in de wereld om ons heen, veraf maar ook dichtbij. De kruisweg stelt aan de kijker de vraag: Wie zijn wij op deze weg ? Het antwoord op deze vraag is verschillend. Het perspectief waarin wij staan is wisselend. Soms zijn wij degenen die lijden, of anderen te hulp komen of toekijken.

Daarnaast kun je stellen dat het kruis van Christus nog steeds herhaald wordt. Er is veel lijden in de wereld. De weg die Jezus is gegaan was een weg van liefde die dwars door lijden en dood is gegaan. Het sterven en lijden had niet het laatste woord omdat Jezus is opgestaan uit de dood. De boodschap van liefde, licht en trouw ging door.

Hedendaagse Kruisweg

Eigentijdse Kruisweg

Het weekend van 18 en 19 september 2021 stond in het teken van DE EIGENTIJDSE KRUISWEG die ik heb mogen maken voor de OPEN HOF KERK in Ommoord. Zaterdag vertelde ik over het maakproces van de moderne iconen en mijn inspiratie. Ook kwam de betekenis en symboliek uitvoerig aan de orde. Zondag was er een feestelijke oecumenische viering waarin ik samen met ds. Wim in ’t Hout en priester Joost de Lange voorganger was. De kruisweg werd ingezegend met wijwater en wierrook.
Deze Kruisweg heb ik met veel passie gemaakt en het was voor mij een heel bijzondere ervaring dat de Kruisweg werd ingezegend.